ถามเมื่อวันที่ ๒๕ มกราคม ๒๕๕๓
(๑) ถาม ทำไมต้องเอารูปธรรมจักรเป็นสัญลักษ์ของศาสนาพุทธ และสัญลักษณ์ดังกล่าวมีความหมายว่าอย่างไร ?
(ตอบ) ตราธรรมจักรนั้ เจ้าหน้าที่ในสำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ ผู้รับงานด้านนี้ พิมพ์เผยแพร่ไว้ในหนังสือปฏิทินศาสนา ปี ๒๕๔๙ ความว่า
ตราสำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ
ตรานี้ใช้ธรรมจักรบนฐานดอกบัว เรียกว่า “ไตรรัตนจักร” (กงล้อ คือ พระรัตนตรัย) เป็นสัญลักษณ์แทนพระรัตนตรัย คือ
(๑) ดอกบัวแทนพระพุทธเจ้า ดังพระบาลีในเถรคาถาว่า “พระพุทธเจ้าทรงอุบัติขึ้นในโลก แต่ไม่ติดในโลกีย์วิสัย ดุจดอกบัวเกิดในน้ำแต่ไม่เปียกน้ำ (ขุ.เถร. ๒๖/๓๘๘)
(๒) ดอกบัวแทนพระอริยสงฆ์ ดังพุทธวจนะในธรรมบทว่า “ดอกบัวเกิดที่กองขยะที่เขาทิ้งไว้ข้างทางใหญ่ มีกลิ่นหอมรื่นรมย์ใจ ฉันใด ท่ามกลางมหาชนผู้โง่เขลา เป็นดุจสิ่งปฏิกูล พระสาวกของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ย่อมรุ่งโรจน์ด้วยปัญญา (ภาวนามยปัญญา ฝ่ายสัมมาทิฏฐิ) ฉันนั้น” (ขุ.ธ. ๒๕/๕๙)
(๓) ดอกบัวมี ๗ กลีบ เป็นสัญลักษณ์แทนดอกบัว ๗ ดอก ที่เกิดขึ้นรองรับพระบาทของเจ้าชายสิทธัตถะเมื่อคราวประสูตร หรือสัญลักษณ์แทนโพชฌงค์ ๗
(๔) ธรรมจักร เป็นสัญลักษณ์แทนพระธรรม คือ อริยสัจสี่ อันเป็นแก่นของพระพุทธศาสนา ที่ทรงแสดงในวันเพ็ญเดือน ๘ วันที่พระรัตนตรัยครบสมบูรณ์
(๕) ซี่ธรรมจักร ๑๒ ซี่ เป็นสัญลักษณ์แทนการรู้แจ้งอริยสัจแต่ละข้อด้วยญาณทั้ง ๓ (สัจจญาณ กิจจญาณ และกตญาณ)
ธัมมิกะ
๑๔ กุมภาพันธ์ ๒๕๕๓